GAZNELİLER DEVLETİ

Gazneliler Devleti Afganistan ve Hindistan bölgelerinde hüküm sürmüştür. Türk'ler Hindistan'da ilk çağlardan beri var olmuşsa da İslamiyetin girişi Emeviler zamanında Muhammed B. Kasım'ın Sint (Hindistan) seferiyle başlamıştır.

GAZNELİLERİN KÖKENİ

Gazneliler Devleti'nin asıl kurucu olarak kabul edilen Sebük Tegin gulam olarak Samaniler Devleti'ne gelince Müslüman olmuştur. Gaznelilere ait çoğu kaynakta Sebük Tegin'in Türk köle olarak Alp Tegin tarafından alındığı kabul edilir. Ebu Kaazi Bahadır Han ise Sebük Tegin kayı halkından olduğunu  ve onun Türkmenler tarafından satıldığını anlatır. Sebük Tegin'in Osmanlı kökünden olduğu düşünülür. Bu durum kesin olmasa da Sultan Mahmud ve seleflerinin Türk oldukları kesindir.

Firdevs'in Gazneli Mahmud'a Şehname'yi okuyuşu

GAZNELİ DEVLETİ'NİN SİYASİ TARİHİ

Orta çağ'da devletler bazen bulundukları yere bazen de kurucularına itafen isimlendirilirdi. Başkentleri Gazne şehrinden dolayı bu devlete Gazneliler Devleti denilmiştir. Hanedanın ilk emiri Alp Tegin Samaniler Devletin'de kısa zamanda hacipliğe ve ordu komutanlığına yükselmiştir. Ancak bir süre sonra Samani emiri Abdulmelik ile arası bozulmuş ve merkezden uzaklaştırılmıştır. Yerine sırayla oğlu Ebü İshak İbrahim, gulamlardan Bilge Tegin, Alp Tegin'in diğer kölesi olan Boru Tegin başa geçmiştir.

Sebük Tegin ilk olarak Hindistan'a 986 yılında yaptığı sefer de başarı sağlamıştır. Karahanlılar'la da barış antlaşması imzalanmıştır. Daha sonra Sultan Mahmud, 1025 yılında Karahanlılar'la imzaladığı dostluk antlaşmasından sonra kuzey sınırlarını güvence altına almış ve Hindistan seferlerine başlamıştır.

HİNDİSTAN SEFERLERİNİN SEBEPLERİ

• Kendisinden önceki ve çağdaşı İslam devletlerinin fetih politikasını devam ettirmek istemesi.
• Sultan Mahmud her yıl gaza için Hindistan'a gitmeye kendisini adamıştı.
• Sultan Mahmud'un Hindistan'a yönelmesine yol açan bir diğer olay da Karahanlılar'la 1025 yılında imzalanan dostluk antlaşmasıyla Ceyhun Nehri'ni sınır kabul eden Mahmud'un kendisi Hind kafirlerle Karahanlılar da henüz Müslüman olmamış Türklerle savaşmak üzere antlaşma yapmış olmalarıdır.
• Asıl amaç olarak, cihadı benimsemiş ve Hindistan'a 17 sefer yapmıştır.
• En önemli ve meşhur olanı 16. seferdir.1025 yılında Samnat'a yapmıştır. Burada Büyük Tar Çöl'ünü gerçerek yol boyunca kaleleri ele geçirmiştir. Bölgedeki halkı itaat altına almıştır. Samnat putu sefer sonucu 4 parçaya bölünmüştür. Biri Gazne Ulu Cami'sine, bir diğeri Gazne Sarayı'nın kapısının önüne, diğer iki parçada Mekke ve Medine'ye gönderilmiştir.
• Bu sefer sonucunda Sultan Mahmud İslam dünyasının her tarafında büyük bir şöhrete kavuşmuştur.

HİNDİSTAN DIŞI SEFERLER 

Sultan Mahmud zamanında Gazneli hakimiyeti batıda Horasan ve Irak, kuzeyde Maveraünnehir'in bir kısmı doğuda pencap, Mutlan güneyde sis tan gibi bölgelere ulaşmıştır. Bu bölgede yer alan Gurlular, Afganlar Gazneliler Devletine bağlıydı. Sultan Mahmud Abbasi halifesine bağlı bir politika sürdürmüş, Mısır Fatımi halifesine bağlı kalmamıştır. Sultan Mahmud'dan sonra yerine Mesud geçmiştir. Sultan Mesud uzun yıllar devlet hizmetinde bulunmasına rağmen saltanat endişesine düşmüş, pek çok devlet adamını öldürtmüş ya da yanından uzaklaşmalarına sebep olmuştur. Selçuklu Devleti ile 1035 yılında Nesa Savaşı'nı yapmışlardır. 1038 yılında ise Serah Savaşı'nı yapmışlardır. 1040 yılındaki  Dandanakan Savaşı'yla Gaznelileri yenilgiye uğratmışlardır. Sultan Mesud isyan eden ordusu tarafından öldürülmüştür.

Gazneliler Devleti

Yerine oğlu Mevdud geçmiştir. Selçuklu Devleti ile çeşitli mücadelelerde bulunmuştur. Daha sonraki dönemlerde eski gücüne ulaşamayan Gazneliler Devleti yıkılmıştır. Böylece Alp Tegin ile başlayıp 1187 yılında Hüsrev Melik'le son bulan ve Hindistan bölgesinde İslam yayılması için mücadeleler vermiş olan daha sonra kurulacak Türk devletlerine zemin hazırlamış olan 225 yıllık bir Türk devleti yıkılmıştır.